آموزش شناخت ابزار مورد نیاز برای لحیم کاری

^{صنعتگران جوان : لحیم آلیاژی است با نقطۀ ذوب پایین که فلز اصلی آن قلع می باشد و برای اتصال قطعات به کار رود. در موارد کارگاهی و خانگی ، اغلب برای اتصال قطعات الکترونیکی ، از لحیم کاری استفاده می شود. در ادامه با ابزار مورد نیاز برای لحیم کاری در زمینه قطعات الکترونیکی ، آشنا شوید .}

 

^{قبل از هر لحیم کاری ، حتما از ماسک با پوشش مناسب ، و عینک با پوشش کافی و دستکش کار ، استفاده کنید تا براثر تولید گازی که هنگام لحیم کاری ایجاد می شود ، سلامت شما و سایر اعضا به خطر نیفتد .}

^{سیم لحیم سرب دار و بدون سرب}

^{از گذشته آلیاژ لحیم عموما از قلع و سرب تشکیل می شد، سرب فلزی ارزان قیمت است، به وفود در طبیعت یافت می شود و نقطه ذوب پایینی دارد در نتیجه استفاده از آن برای لحیم کاری بسیار مناسب است. اما از زمانی که مضرات سرب برای سلامتی انسان مشخص شد، برخی شرکت ها و کشور ها مصرف آن را کاهش دادند تا نهایتا در سال 2006 اتحادیه اروپا استاندارد RoHs را تصویب نمود که طی آن استفاده از قلع در تولیدات صنایع الکترونیک محدود شد. لذا هر محصولی که در این کشور ها تولید می شود یا وارد می شود، باید دارای استاندارد RoHs باشد. این علامت بر روی برچسب مشخصات سیم لحیم ، در یکی از طرفین قرقره سیم ، درج شده است.
لحیم بدون سرب بسیار شبیه نمونه سرب دار است و در آن به جای سرب از فلزاتی مانند مس و نقره استفاده می شود. شرکت های تولید کننده لحیم های دارای این استاندارد، علامت RoHs را بر روی محصول خود درج می کنند. اگر برای سلامتی خود و سایر اعضا اهمیت قائل هستید ، از سیم های بدون سرب استفاده نمایید.}

^{انتخاب لحیم مناسب}

^{حال برای کار ما چه نوع لحیمی مناسب است؟ هنوز هم در اروپا برای مصارف غیر تجاری استفاده از لحیم سرب دار رایج است لذا استفاده از نوع سرب دار چنانچه قصد کسب استاندارد های بین المللی ندارید مانعی ندارد (به جز بحث سلامتی و آسیب به محیط زیست که به خودتان بستگی دارد).
فاکتور دیگر در انتخاب سیم لحیم مناسب، ضخامت آن است، برای قطعات با پایه های نازک و ظریف، بهتر است از سیم لحیم با ضخامت کم استفاده کنید و برای پایه های پهن تر، از سیم لحیم با ضخامت بالا استفاده شود. از طرفی سیم لحیم نازک گران تر است و در مواقع لزوم از آن استفاده کنید. به جز سیم لحیم که برای مونتاژ قطعات DIP به صورت دستی استفاده می شود، لحیم به اشکال دیگری نیز در بازار موجود است:}

• ^{شمش لحیم (شمش قلع) که برای تولید انبوه مونتاژ قطعات DIP استفاده می شود و شمش را در وان قلع ذوب می کنند. ( مصارف حرفه ای )}
• ^{توپ لحیم کاری (solder ball) که فقط برای مونتاژ قطعات BGA که پایه ها در زیر قطعه و غیر قابل دسترس است استفاده می شود. در این نوع، لحیم به شکل گوی های کوچک در آمده.}
• ^{خمیر لحیم کاری (خمیر قلع) که در آن قلع به کمک ماده فلاکس به شکل خمیری درآمده و زمانی که که به آن حرارت داده شود، با خشک شدن فلاکس و ذوب شده قلع لحیم کاری صورت می گیرد. خمیر قلع برای مونتاژ قطعات SMD کاربرد دارد.}

 

^{هویه لحیم کاری}

^{مهمترین ابزار لحیم کاری هویه است. انواع ساده تا پیچیده آن تولید شده اما اساس و ساختار همه آنها ایجاد حرارت به کمک المنت است.
هویه های دستی 2 نوع اند. نوع ساده آن که امکان تنظیم دما را ندارد و مستقیما به برق شهری متصل شده و المنت آنها باعث گرم شده نوک هویه می شود. تنها تفاوت انواع این مدل در توان شان است.
نوع دیگر قابلیت تنظیم و کنترل دما دارد و برای لحیم کاری قطعات حساس مانند IC ها که حرارت موجب سوختنشان می شود، می توان از این نوع هویه استفاده کرد. در این مدل یک مدار واسط، ولتاژ المنت را بر اساس دمای مطلوب کنترل می کند.}

 

^{نوک هویه}

^{محل تمرکز حرارت که با قرار گرفتن در کنار لحیم آن را ذوب می کند؛ اکثر هویه ها قابلیت تعویض نوک را دارند و بسته به استفاده ای که داریم می توانید از نوک مناسب استفاده کنید. تعویض نوک هویه بسیار آسان است و با باز کردن دو پیچ انجام می شود تا در صورت خراب شده نوک هویه، به سهولت بتواند آن را جایگزین کنید.
نوک هویه خوب باید از آلیاژ ضد اکسید و ضد چسبندگی باشد.}

 ^{پایه هویه}

^{هنگام لحیم کاری بارها پیش می آید که هویه را لازم ندارید و در این زمان می توان آن را در پایه قرار داد. پایه هویه می تواند از انواع ساده فنری شکل تا مدل های پیچیده تر که دارای قطع کن است و با قرار گرفتن هویه در پایه آن را خاموش می کند باشد.}

^{تمیز کننده نوک هویه}

^{در اثر لحیم کاری به مرور زمان نوک هویه اکسید می شود، به رنگ سیاه در آمده و دیگر قلع نمی گیرد. در این مواقع باید به کمک اسفنج نسوز یا سیم برنجی برای پاک کردن نوک هویه استفاده کنید.در گذشته معمولا از اسفنج نسوز مرطوب استفاده می شد اما این روش باعث کاهش عمر نوک هویه می شود (به دلیل شوک حرارتی و ایجاد ترک های ریز) در حال حاضر سیم های برنجی جایگزین بهتری برای تمیز کردن نوک هویه است.}

 ^{قلع پاک کن}

^{حتما برای شما پیش آمده هنگام لحیم کاری اشتباها مسیر های مسی روی برد با لحیم به هم متصل شوند و سعی کنید با نوک هویه آن را بردارید. ابزار اصلی این کار یعنی پاک کردن قلع اضافی از سطح برد، قلع پاک کن است. این ابزار در واقع یک برس ریز از تار و پود مس است که با شما کمک می کند پس از حرارت دادن قلع، لحیم اضافی را پاک کنید.}

 

 

^{ترمیم کننده نوک هویه}

^{ترمیم کننده نوک هویه یک خمیر شیمیایی است که برای تمیز کردن نوک هویه از آن استفاده می شود و از اکسید شدن آن جلوگیری می کند. (نام نگلیسی آن Tip Tinner است و کلمه “ترمیم کننده نوک هویه” ترجمه خوبی برای این محصول نیست!)}

 ^{فلاکس و روغن لحیم}

^{فلاکس مایعی شیمیایی است که در اثر حرارت موجب پاک شدن سطح اکسید شده می شود. در لحیم کاری به روش صنعتی همیشه قبل از لحیم کاری به کف برد فلاکس پاشیده و در عملیات پیش گرمایش، سطح اکسید شده برد را تمیز می کنند. استفاده از فلاکس باعث اتصالات بهتر و لحیم کاری تمیز تر خواهد شد. در روغن لحیم هم همین نوع مواد وجود داشته و خاصیت تمیز کردن سطح اکسید از برد را داراست، اما عاجزانه خواهشمندم از روغن لحیم استفاده نکنید زیرا کاملا منسوخ شده است. مخصوصا روشی که بسیاری از دوستان استفاده می کنند فقط جنبه زیبایی دارد! (بار ها دیده ام دوستانی که نوک داغ هویه را در روغن لحیم فرو برده و از صحنه زیبای تولید دود روغن سوخته لذت می برند! این که دقیقا قصد پاک کردن چه اکسیدی را از کدام سطح دارند نمی دانم)}

 ^{قلع کش}

^{این ابزار کارآمد هم با مکش هوا قلع اضافی را به داخل خود می کشد و برای باز کردن قطعات از روی برد وسیله ای ضروری است.}

^{دست سوم}

^{وقتی هویه در یک دست و سیم لحیم در دست دیگرتان باشد باید به نحوی برد را ثابت نگه دارید. این ابزار ساده به شما کمک می کند از حرکت برد جلوگیری کنید.}

 

^{در این مقاله ، با انواع ابزار مورد نیاز برای لحیم کاری آشنا شدید. در مقاله های بعدی ، شما را با نحوه صحیح هویه کاری ، آشنا خواهیم کرد.}