^{صنعتگران جوان : کابل ها به هر نوع هادی، که بتواند جریان برق را از داخل خود عبور دهد و توسط موادی از محیط اطراف خود عایق شده باشد به طوری که ولتاژ روی سطح عایق نسبت به زمین برابر صفر و در روی سطح سیم نسبت به زمین دارای ولتاژ فازی باشد، گفته می شود . عایق بندی این نوع از رسانا ها و مواد هادی ، بسته به نوع مکانی که برای آن استفاده می شود و کاربرد دارد ، تغییر می کند.}

 

 

کابل ها و سیم ها چه تفاوتی با هم دارند 

 

^{کابل ها هم همانند سیم ها از دو قسمت اصلی هادی و عایق تشکیل شده اند . تعدادی از سیم ها که با یک هادی و غیر رسانا پوشیده شده اند ، کابل را تشکیل می دهند.} 

 

^{سیم ها از یک رشته یا گروهی از رشته های ماده الکتریکی هدایت شده ، مانند آلومینیوم یا مس هستند ولی کابل ها از دو یا چند هادی عایق تشکیل شده است و می توان آن را بصورت لخت یا پوشش دار بکار برد .}

 

^{روش تشخیص سیم ها از کابل ها}

^{برای تشخیص دادن سیم و کابل از یکدیگر ، باید ذکر کنیم که سیم ها قابل مشاهده هستند ولی کابل ها ، بطور معمول ، عایق هستند.}

 

^{مهمترین تفاوت که بایستی رعایت شود ، این است که سیم و کابل را نمی‌توان به جای هم به کاربرد و اغلب با هم اشتباه گرفته می شوند.}

 

 

^{تفاوت کاربری کابل ها}

 

^{تغییراتی نظیر جنس، شکل، سطح مقطع و تعداد هادی ها و عایق ها ، در ساختمان کابل ها ، موجب تفاوت نوع کاربری از آنها در ساختمان ، مخابرات ، تاسیسات و ... می شود.}

 

^{هادی کابل ها}

^{هادی از سیم مسی تقریبا خالص و دارای انعطاف قابل قبول و یا از آلومنیوم و یا آلیاژ های مخصوص ساخته میشود. سطح مقطع هادی ها، با توجه به مقدار جریان عبوری و نوع کاربرد در اندازه های گوناگون و شکل های متفاوتی درست میشوند.}

 

 ^{هادی های کابل را از دیدگاه های مختلف میتوان تقسیم بندی نمود در این جا کابل ها را از نظر سطح مقطع هادی، تعداد رشته و هم چنین از نظر کاربرد به صورت زیر مورد بررسی قرار میدهیم.}

 

• ^{انواع هادی ، از نظر تعداد رشته ، به دو نوع تک رشته یا مفتولی و چند رشته ای یا افشان تقسیم می شوند .}
• ^{تشخیص هادی ها ، با اختصاص دادن حرف e ، برای هادی های تک رشته ای و اختصاص حرف m ، برای کابل ها و هادی های چند رشته ای ، مقدور است .}
• ^{از نظر شکل ، هادی ها ،  به دو شکل گرد و مثلثی یا سکتور وجود دارند. تشخیص هادی های گرد با حرف r و تشخیص هادی های مثلثی ، با حرف s انجام می شود.}

 

^{تقسیم بندی کابل ها} 

 

^{از نظر کاربرد کابل ها در مقاطع و مکان های مختلف ، آنها را به دو دسته تقسیم می کنند.}

 

^{کابل های مسلح : این نوع از کابل ها ، برای تحمل ضربه ها، فشار ، نفوذ رطوبت و سایر عوامل مخرب و آسیب رسان ، محافظت و ساخته و مورد استفاده قرار می گیرند.}

 

^{کابل های غیر مسلح : این نوع از کابل ها ، با توجه به عدم وجود عوامل مخرب و آسیب رسان محیطی و شیمیایی بدون محافظ ، مورد استفاده قرار می گیرند.}

 

 

^{نحوه عایق بندی کابل ها} 

^{از کابل ها در موارد وسیع و گوناگونی ، با کاربری های مختلف ، استفاده می شود و اهمیت تشخیص نوع کاربری و میزان عایق مورد نیاز برای هر نوع از کابل ها ، ضروری است . کابل هایی که در زیر زمین ،روی تجهیزات فلزی ، مکانهایی با قدرت تخریب بالا و ... استفاده می شوند ، نباید هیچگونه اتصال الکتریکی بین هادی و زمین برقرار گردد . یعنی باید ولتاژ روی بدنه ی عایق نسبت به زمین صفر باشد . بر این اساس ، بسته به نوع مصرف ولتاژ ، روی هادی کابل ، عایق می شود.}

 

^{دلایل رنگ بندی عایق سیم ها در کابل}

^{جهت سهولت در تشخیص سیم های کابل از یکدیگر ، عایق و روپوش سیم های داخل کابل را با رنگ های مختلف ، عایق می کنند .}

 

^{عایق ها و رنگ بندی استاندارد این عایق ها ، بر اساس استانداردهای IEC 60227 و یا ISIRI 607 انجام میگیرد.} 

 

^{در جدول زیر ، معمول ترین رنگ بندی کابل ها ، ذکر شده است.}

 

 

 

 

^{چگونه کابل مورد نیاز را انتخاب کنیم}

 

^{هنگام خرید انواع سیم و کابل ، میبایست استانداردهایی از قبیل جنس سیم و کابل ، برچسب روی سیم و کابل ، اندازه سیم و کابل و حداکثر ولتاژ قابل تحمل توسط سیم و کابل را در نظر بگیریم . لازم به ذکر است که در تأسيسات مربوط به انتقال و توزيع انرژي الكتريكي، و تجهيزات برقي، نياز به استفاده از كابل مي باشد.}

 

^{در ادامه با مشخصات مهم ترین معیارهایی که بایستی در تهیه و نصب انواع کابل ، آنها را در نظر بگیریم آشنا خواهید شد.}

 

 ^{لذا بايستي با مشخصات كابل ها و كاربرد آنها آشنايي مختصر پيدا كرد.}

 

 ^{میزان قدرت تحمل جريان الكتريكي}

^{اولین و مهمترین مقوله ای که باید در کابل کشی و نصب کابل ها در تاسیسات و ... در نظر گرفته شود ، میزان قدرت تحمل جريان الكتريكي توسط کابل می باشد که بر اساس محل نصب کابل و شرایط محیطی آن مکان که قبل ذکر شد ، بستگی دارد . اگر این مقوله بررسی نگردد ، خسارات و صدمات جبرا ناپذیری را ممکن است ببار آورد . بطور مثال ، اگر مقدار جريان الکتریکی ، از حد معيني بيشتر گردد ، علاوه بر گرم شدن كابل ممكن است موجب سوختن آن و وقوع آتش سوزی گردد.}

 

 ^{تشخیص میزان ولتاژ}

^{در نظر گرفتن میزان ولتاژ ورودی به دستگاه ، اهمیت بسزایی دارد . اگر افت ولتاژ روی دهد ، دستگاه ها و تاسیسات ، کار آیی قابل قبول و خوبی نخواهند داشت و حتی امکان آسیب به دستگاه و تاسیسات وجود دارد .}

 ^{از ديگر عواملي كه در انتخاب كابل بايد در نظر داشت، افت ولتاژ آن است، زيرا كاهش ولتاژ دستگاههاي صنعتي علاوه بر ايجاد اشكال در طرز كار صحيح آنها در پاره اي موارد موجب آسيب ديدن دستگاه نيز مي شود.}

 

^{شناخت اندازه های سیم و کابل}

^{بطور معمول ، بر روی سیم ها و کابل ها ، اعدادی درج شده که متداول ترین آنها ، اعداد 10 ، 12 ، 14 هستند . این اعداد ، نشان دهنده اندازه سیم ها و کابل ها می باشند .} 

^{هرچه این ارقام ، بزرگتر شوند ، سیم ها و کابل ها ، کوچکتر خواهند بود .} 

^{توجه داشته باشید که رابطه نزدیکی میان میزان ضخامت کابل و میزان گرمای آن وجود دارد و به عبارتی ، هرچه ضخامت کابل بیشتر باشد ، کابل ، کمتر داغ شده و احتمال آتش سورزی و سوختگی ، به همان میزان ، کاهش می یابد .}

 

^{تشخیص جنس سیم و کابل}

^{روی سیم ها و کابل ها ، علاوه بر اعداد که در پاراگراف قبلی توضیح داده شد ، علائمی نیز درج و حک می شود که بایستی هنگام انتخاب یک سیم و کابل ، بدان توجه کرد .}

^{بطور مثال ، درج علامت CU ، یعنی عنصر مس که در جدول تناوبی است . این عنصر ، از متداول‌ترین فلزات  بکار گرفته شده در سیم و کابل می باشد .}

 

 

^{تشریح و شناخت برچسب روی سیم و کابل}

 

^{روی سیم و کابل ها ، برچسب هایی وجود دارد که بر اساس آن ، میتوان نوع سیم و کابل را تشخیص و بکار گرفت .}

 

^{بطور مثال ، کابل ها اینگونه خوانده می شوند :}

 

^{NGG : کابل با هادی مس، عایق و غلاف پلاستیک}

 

^{NKBA : کابل با هادی مس، عایق کاغذ، غلاف سرب، زره فولادی و روپوش خارجی الیاف گیاهی}

 

^{NAYY : کابل با هادی آلومینیوم، عایق و غلاف پلاستیک}

 

^{NYY : کابل قدرت}

 

 

^{در جدول زیر ، برخی دیگر از حروف اختصاری استفاده شده در ساختار کابل ها را مشاهده نمایید.}

 

 

^{نکات مهم و کلی ، در انتخاب کابل مصرفی برای تجهیزات برقی} 

 

^{میزان جریان عبوری از کابل ، به هیچ وجه نباید از میزان تحمل کابل بیشتر باشد .}

 

^{برای پیشگیری از هزینه های اضافی در آینده ، به موجب ارتقاء و افزایش جریانات و ولتاژها ، و عدم نیاز به تعویض کابل ها با هزینه های سنگین ، تدبیر و بررسی بر این اساس صورت گیرد.}

 

^{میزان افت ولتاژ در کابل ها ، بیشتر از حد مجاز نشود.}

 

^{ضخامت کابل ، با توجه به تلفات الکتریکی ، مناسب و قیمت آن ، مقرون به صرفه باشد .}

 

 

 

^{شناخت انواع سیم و کابل}

 

 

^{سیم و کابل ها ، از نظر  نوع، جنس و کیفیت ، انواع مختلفی دارند که شناخت آنها ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است . در ادامه ، به نمونه هایی از آنها اشاره شده است .}

 

^{کابل های کواکسیال}

^{MIL-C-17G, High Frequency Coaxial Cable}

 

^{کابل های شبکه}

^{CAT5E UTP, CAT6 UTP, …}

 

^{کابل های خاص}

^{AVS, Railway signal cable , …}

 

^{کابل های برق}

 ^{NYY, NYRY, N2XY, N2XH, N2XH fr , …}

 

^{سیم های برق}

^{NYA, NYAF}

 

^{کابل های کنترل}

^{NYSLY, NYSLYCY, NYM, LIYY, LIYCY}

 

^{کابل های مخابراتی}

^{ژله فیلد خاکی، ژله فیلد کانالی، هوایی ساده، هوایی مهاردار و …}

 

^{سیم های مخابراتی}

^{سیم رانژه، دوبل هوایی مهاردار}

 

^{کابل های فیبر نوری}

^{OBUC-NZDSF, OBUC-SM, OCUC-SM, OSSC-DJ-SM, …}

 

^{کابل های فشار ضعیف (Low Voltage Cables)}

^{انواع کابل های مسی و آلومینیومی عایق شده با پلیمر های مختلف می باشند که در سطح ولتاژی ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ ولت قرار دارند. این کابل ها برای انتقال الکتریسیته در کاربردهای مختلف از روشنایی تا انتقال نیروی محرکه به الکترو موتورها و … استفاده می شوند.}

 

^{کابل های فشار متوسط  (Medium Voltage Cables)}

 

^{سیم و کابل فشار قوی و صنعتی  (High Voltage Cables)}

^{سیم و کابل فشار قوی و صنعتی را معمولا از مس استاندارد با یک رویه محافظ پلاستیکی نئوپرن جهت عایق‌بندی آن تولید می‌کنند. وجود این نوع سیم و کابل در بعضی از ماشین‌آلات صنعتی و راهسازی که از قطعات سنگین تشکیل شده‌اند ضروری می‌باشد؛ چرا که این نوع سیم و کابل در شرایط سخت محیطی نیز مقاومت بالایی داشته و عملکرد مناسبی دارد؛ طوری که در برابر انواع گاز، مواد شیمیایی، اسید و روغن دچار مشکل نخواهد شد.}

 

^{سیم و کابل های ساختمانی  (Building Wires and Cables)}

^{سیم و کابل های ساختمانی وظیفه تقسیم برق در ساختمان را بر عهده دارند. این نوع سیم و کابلها ساختارهای متفاوتی دارند. از جمله این ساختارها میتوان به کابلهای Flexible اشاره کرد که هادی آنها بایستی Flexible باشد.}

 

^{کابلهای ابزار دقیق  (Instrumentation Cables)}

^{کابل های ابزار دقیق در سیستم های کنترلی جهت ارسال/دریافت علائم (سیگنال های) دیجیتال و آنالوگ از تجهیزات و حسگرها (سنسور) استفاده می شوند.}

 

^{کابلهای ضد آتش (Fire Resistant (Safetey) Cables)}

^{در مقاطعی که بالا رفتن دما و شرایط محیطی با دمای بالا ووجود دارد ، استفاده می شوند.}

 

 

^{چگونه سیم و کابل های مرغوب را بشناسیم} 

 

^{سطح بیرونی سیم و کابل باید صاف و فاقد هرگونه فرورفتگی و برجستگی باشد توجه داشته باشید که موج دار بودن سطح سیم وکابل‌های غیرقابل انعطاف ایراد محسوب نمی‌شود .}

 

^{قطر زیاد عایق یا غلاف سیم وکابل دلیلی مبنی بر مرغوب بودن آن محصول نیست متأسفانه برخی از تولیدکنندگان با کاستن از وزن مس لازم در سیم و کابل (با کاستن تعداد رشته‌های مس یا قطر رشته‌های مس) و افزودن به قطر عایق یا غلاف سبب می‌شوند وزن محصول مناسب به نظر برسد اما این محصول قابلیت استفاده برای مورد طراحی شده را نخواهد داشت و در صورت استفاده سبب بروز آتش‌سوزی یا مشکلات دیگر می‌شود.}

 

^{هنگامی که سیم را از مقطع برش می‌زنیم (توسط سیم چین یا تیزبر) باید هادی (مس) در مرکز عایق قرار گرفته باشد که اصطلاحاً به آن سنتر بودن هادی گفته می‌شود.}

 

^{هنگامی که کابل را از مقطع برش می‌زنیم باید غلاف به گونه‌ای سیم‌ها را دربرگرفته باشد که ضخامت غلاف در اطراف سیم‌ها مساوی باشد که اصطلاحاً به آن سنتر بودن سیم‌ها گفته می‌شود.}

 

^{عایق سیم هنگام جداسازی از هادی (مس) باید به آسانی و به صورت کشسان از روی مس جدا گردد.}

 

^{در مورد کابل‌ها باید دقت نمود که جداسازی سیم‌ها از هم و از غلاف کاملاً آسان انجام پذیرد.}

 

^{هر مقطع سیم، مس مصرف شده باشد (کم بودن میزان مس سبب می‌شود مقاومت هادی به نسبت استاندارد آن مقطع زیاد باشد و استفاده مازاد آن سبب هدر رفتن فلز گران‌بهای مس می‌شود و در نتیجه قیمت تمام شده سیم یا کابل افزایش می‌یابد).}

 

 

^{چگونه مرغوبیت هادی سیم وکابل را بشناسیم}

 

^{از مس خالص نرم شده (آنیل شده) تهیه شده باشد.}

 

^{سطحی کاملاً شفاف و براق داشته باشد.}

 

^{اکسید نشده باشد یعنی رشته‌های مس سیاه نباشند .}

 

^{قابل انعطاف باشد و با خم و راست شدن سیم، رشته‌های هادی نشکند .}